The article is a continuation of the presentation of historic defensive structures
in the historic Chełm region (Krupe, Sielec). It was devoted to the subject of two towers built in
the shape of pyramids at the beginning of the XVIIth century. The first is the tomb chapel of
the Chełm chamberlain , Paweł Orzechowski, the owner of the property and the castle in Krupe
(Poland). The second was built as the tomb of Prince Aleksander Proński - the starost of Łuck,
the castellan of Trakai, on the Styr River in the western suburb of Beresteczko (Ukraine). These
historical buildings are united by the fact that they were the burial places of former owners of
goods and castles, who converted to Arianism during the reformation.
The Arian Tower from Krynica has been broadly described due to the fact that this
building is under legal conservation protection and has rich historical, iconographic,
construction and conservation documentation. The preliminary results of laboratory tests,
which indicate the causes of the complex process of destroying the structure of this tower
building, were also presented.
The Beresteczko Tower remains almost unknown in Ukraine. Hence, the authors of this
building are limited to presenting historical descriptions. In addition, they formulate
conclusions regarding the need to recognize it as a monument and start conservation protection
of the facility by performing the first documentation and construction works aimed at securing
the tower against degradation in the near future.
Katalog zabytków, 1964. Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. 8. Województwo lubelskie, zesz.8.
Powiat krasnostawski. Warszawa; Stefański, J., 1984. Karta ewidencyjna „Grobisko” – „Wieża
Ariańska”, nr 773, Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie Delegatura w
Chełmie;
Tygodnik Illustrowany, 1897, Nr 13 z 15 (27) III, s.257;
Gardziński, Z., 1998. Zabytki województwa chełmskiego. Chełmskie przewodnik turystyczny,
Lublin, s.88-89;
Tygodnik Ilustrowany, 1869, 88, s.109-110;
Obwieszczenie, 2020. Obwieszczenie Nr 1/2020 Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora
Zabytków w Lublinie z dnia 22 stycznia 2020 r. w sprawie wykazu zabytków wpisanych do rejestru
zabytków nieruchomych województwa lubelskiego i do rejestru zabytków archeologicznych
województwa lubelskiego, Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego, Lublin, poz. 698, s. 52;
Mapa topograficzna, 1982. Mapa topograficzna 1:100000, arkusz Chełm 84.15.3, Zjednoczenie
Przedsiębiorstw Geodezyjno-Kartograficznych „GEOKART”, 1982,
Opis techniczny, 1956. Opis techniczny obiektu do pomiaru inwentaryzacyjnego, Ekspertyza
statyczna Grobiska w Krynicy Lubelskiej, Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w
Lublinie Delegatura w Chełmie, Warszawa 30. VI.
Ekspertyza statyczna Grobiska w Krynicy Lubelskiej, Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony
Zabytków w Lublinie Delegatura w Chełmie;
Cylwik, A. i Aleksiejuk, A., 2015. Projekt wykonawczy rewitalizacji wieży ariańskiej wraz z
zagospodarowaniem terenu miejscowości Krynica, gmina Krasnystaw, Białystok 24.04.2015, Archiwum
Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie Delegatura w Chełmie;
Wytyczne konserwatorskie, 2015. Wytyczne konserwatorskie z 9 czerwca 2015 r., Archiwum
Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie Delegatura w Chełmie;
Pietrzyk, J., 2019. Nie będzie rewitalizacji zamku i wieży ariańskiej. Kurier Lubelski, 86 (16.641)
z 6 maja 2019, s.6;
Wołejko, E. i Matejczyk, M., 2011. Problem korozji biologicznej w budownictwie. Budownictwo
i inżynieria środowiska, s.191-195;
Szmygin, B., red., 2010. Trwała ruina II Problemy utrzymania i adaptacji. Ochrona, konserwacja
i adaptacja zabytkowych murów. Lubelskie Towarzystwo Naukowe. Politechnika Lubelska. Polski
Komitet Narodowy ICOMOS. Lublin, Warszawa.
Trochonowicz, M., 2010. Obiekty murowe w ruinie. Wpływ czynników degradujących na ich
zachowanie. W: Szmygin, B., red.,Trwała ruina II. Warszawa.
Aftanazy, R., 1994. Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Województwo
wołyńskie, T. 5. Wrocław, Warszawa, Kraków, s.37; Słownik Geograficzny, 1880. Słownik Geograficzny
Królestwa Polskiego i innych krajów ościennych, tom I, Warszawa.
Tygodnik Illustrowany, 1897, Nr 13 z 15 (27) III, s. 257;
Wołejko, E. i Matejczyk, M., 2011. Problem korozji biologicznej w budownictwie. Budownictwo
i inżynieria środowiska, s.191-195;
Śliwa, J., 2007. Two pyramids in the 17th century in Poland: Krynica and Beresteczko. W: Studies
in ancient art and civilization, t.10, Kraków.
Wołyń naszych przodków, 2020. Powiat horochowski (online) Available at:
<http://nawolyniu.pl/zdjecia/horochowski/18.htm> (Acessed 12 May 2020)
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, 2014. Beresteczko. Grobowiec księcia Aleksandra
Prońskiego - inwentaryzacja. Głuski, Antoni (not. 1787) rysownik (online) Available at:
<http://egr.buw.uw.edu.pl/node/35552>