There is a widespread opinion in local history and some scientific publications that in the 18th century, especially in the ownership of the Czartoryski princes, Medzhybizh castle was transformed into a luxury romantic residence. The decorative garden was allegedly created as a result of Izabella Czartoryskas interest in English parks, as a continuation of the architectural program of the main residence in Pulawy. There is even a statement that the garden was arranged in the inner territory of Medzhybizh castle.
Nonetheless, the inventories of the Medzhybizh estate indicate that during the 18th century, Medzhybizh castle was utilized not for residential purposes, but also for economic and occasionally military purposes. The notion of a grandiose ornamental garden at the Medzhybizh castle is merely an adaptation of the romantic descriptions of the real romantic park at the Czartoryski main residence called Pulawy (in Poland).
Only the Polish researcher Rafal Nestorow has provided real information about the existence of the Medzhybizh garden, which was called the Italian garden. TThis garden was established by Jan Baptista Dessieur in the year 1713. Nestorows research is based on archival documents obtained from the library of Princes Czartoryski in Kraków (Poland). Nonetheless, in his perspective, the precise location of this “Italian garden” remains ambiguous.
This article extends and clarifies the research initiated by R. Nestorow. The archival inventories from the 1750s provide a thorough description of the "Italian garden" near the Medzhybizh castle, which was not located in the town of Medzhybizh, but in a nearby suburb called Stawnica.
The article explains the location, description of buildings, and list of plants in the so-called “Italian garden”, which belonged to the owners of the Medzhybizh in the 18th century. The differences between this garden and the classic Italian landscape are also explained. The location of the Italian garden surrounding the castle and the streets of the modern Stawnica is revealed by archival maps of Medzhybizh from the 18th and 19th centuries.
The article explains where the Italian garden is, what houses it has, and what plants it has. The garden was owned by the Medzhybizh family in the 18th century. The elucidation of the distinctions between this garden and the traditional Italian landscape is also provided.
1754: Opisanie dworu międzyboskiego, 1754. 141/1, Doc. 1508. Lviv: Stefanyk National Science Library.
Adamczyk J. L., 2004. Fortyfikacje stałe na polskim przedmurzu od połowy XV do końca XVII wieku. Kielce: Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej.
Аkmen І., Bozhko K., Kutsenko T. and Rusanova M., 2020. Mill on the South Bug river in the City of Medzhybizh. Current Issues in Research, Conservation and Restoration of Historic Fortifications. 2020 (13), s. 9–27. https://doi.org/10.23939/fortifications2020.13.009
Bajdych V., 2022. The Inventory of 1765 is an invaluable source for studying the history of Medzhybizh Castle and the Medzhybizh town. У: Materialy Vseukrainskoi naukovoi istoryko-kraieznavchoi konferentsii «Khmelnychchyna: istoriia ta suchasnist», 22 вересня 2022, Khmelnytskyi, Ukraine. Khmelnytskyi: FOP Strykhar A.M. с. 104–109.
Cerenowicz Sz. J., 1743. Klucz do skarbcu koron, mitry, purpury y honorów europeyskich w domu Augusta Aleksandra y Mariey Zofiey Sieniawskiey Xięstwa Czartoryskich założonego, podany przez Szymona Jerzego Cerenowicza, roku 1743. Tom I. Wiadomości genealogiczne i historyczne o sławnych rodach polskich z dodaniem wierszy i kopii aktów historycznych oraz „Regestrum munimentów Archivi Międzybożensis», z r. 1740. [Rękopis]. 3547, IV. Kraków: Biblioteka XX Czartoryskich.
Cerenowicz Sz. J., 1753–1755. Plac prawnych prac Międzyboż w Podolu, Granów w Ukrainie, dobra jo. xięstwa ichmciów Czartoryskich wojewodów, generałów ziem ruskich y podolskich małżonków dziedziczne przez Szymona Jerzego Cerenowicza […] delineowany roku pańskiego 1753–1755. Tom 1. [Рукопис], 1753–1755. Ф. 5, Оп. 1, Спр. 3268 І. Львівська наукова бібліотека ім. В. Стефаника НАН України.
Czartoryska I., 1805. Myśli różne o sposobie zakładania ogrodów. Wrocław: W. B. Korn.
Documents of corporations in Podillya of the XVI–XVIII centuries, 2004. In: Litopys Khmelnychchyny. Translate from polish M. Pinchak. Khmelnytskyi: Khmelnytskyi region local history museum. p. 29–47.
Gołębiowska Z., 1983. Podróż Izabeli i Adama Jerzego Czartoryskich do Wielkiej Brytanii (1789–1791). Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia. Vol. 38/39, s. 129–146.
Jundziłł J., 1830. Opisanie roślin w Litwie, na Wołyniu, Podolu i Ukrainie dziko rosnących, iako i oswoionych: podług wyd. szesnastego układu roślin Linneusza. Wilno: Józef Zawadzki.
YouTube.com, 2021. Kamianets-Podilskyi muzei 2021. Sektsiia II / Konferentsiia «Arkheolohiia & Fortyfikatsiia Ukrainy»[online] Available at:
<https://www.youtube.com/watch?v=NLJOnnoq3o4&t=3056s> [Accessed: 01 Decebmer 2023]
Klishch O., Svintsitska L. and Nahnybida R., 2023. Prospects for the revalorization of Gardens de Witte in Kamianets-Podilskyi. In: Shliakhetna Ukraina. Materialna ta dukhovna kultura, 20 September 2022, Malejowce, Ukraine. Kamianets-Podilskyi: Sp. z o.o. Drukarnia «Ruta». pp. 75–82.
Klucz międzyboski. Inwentarz klucza: miast, wsi oraz folwarków. 1752. Biblioteka XX Czartoryskich w Krakowie, Rkps 8197 (Dawna sygn. 4111).
Klucz międzyboski. Inwentarz klucza: miast, wsi oraz folwarków. 1753. Biblioteka XX Czartoryskich w Krakowie, Rkps 8198 (Dawna sygn. 4114).
Klucz międzyboski. Inwentarz klucza: miast, wsi oraz folwarków. 1758. Biblioteka XX Czartoryskich w Krakowie, Rkps 8202 (Dawna sygn. 4121).
Klucz międzyboski. Inwentarz klucza: miast, wsi oraz folwarków. 1759. Biblioteka XX Czartoryskich w Krakowie, Rkps 8203 (Dawna Gosp.308).
Krykun M., 2007. Szymon Jerzy Cerenowicz and his book «Plac prawnych prac». In: Do dzherel. Zbirnyk naukovykh prats na poshanu Oleha Kupchynskoho z nahody yoho 70-richchia. Kyiv – Lviv. Vol. 2. pp. 377–406.
Krykun M., 2009. Inventory of the Medzhybizh estate in 1717. Lviv: Shevchenko Scientific Society.
Mappa sporów granicznych w gruntach między dobrami dziedzicznemi, wsią Hołowczyńce zwaną do klucza Międzyborskiego […] y wsią Horbasowem starostwa Latyczowskiego […] [Dokumentacja geodezyjno-kartograficzna], 1772. Sądy Komisarskie, Sygn. 1/405/0/-/500–17. Archiwum Główne Akt Dawnych.
Nestorow R., 2009. Jan Baptysta Dessieur – inżynier, architekt czy plenipotent hetmana Adama Mikołaja Sieniawskiego? W: Biuletyn Historii Sztuki. R. 71, nr 3. Warszawa: Instytut Sztuki PAN. s. 319–360. https://doi.org/10.11588/diglit.35030.30
Nestorow R., 2016. Pro domo et nomine suo: Fundacje i inicjatywy artystyczne Adama Mikołaja i Elżbiety Sieniawskich. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
Niemcewicz J. U., 1868. Pamiętniki czasów moich [dzieło pośmiertne]. Lipsk: F. A. Brockhaus.
Pierwsze lata porozbiorowe, 1887. W: L. Dębicki, komp. Puławy (1762–1830): monografia z życia towarzyskiego, politycznego i literackiego. Lwów: Księgarnia Gubryniwicza i Szmidta. Т. 2 Czasy porozbiorowe.
Słaby A., 2014. Rządzicha oleszycka. Dwór Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej jako przykład patronatu kobiecego w czasach saskich. Kraków: Wydawnictwo LIBRON – Filip Lohner.
Pazhymskyi O., 1996. Sieniawski, Czartoryski, Medzhybizh. In: Medzhybizh: 850 rokiv istorii, 17 August 1996, Medzhybizh, Ukraine. Medzhybizh. pp. 32–35.
Plan zamku i forshtatu mestechka Mezhibozha sochinen maia 9 dnia 1769 goda [The plan of the castle and settlement of Medzhybizh town was drawn up on May 9, 1769], 1769. 349/19, Doc. 2188. Russian State Military Historical Archive.
Plan mestechka Medzhybozha s okrestnostiamy na 5 verst [Plan of the Medzhibozh town with its surroundings for 5 versts], 184?. 846/16, Doc. 19759. Russian State Military Historical Archive.
Tomilovych L., 2019. Historical and architectural reference plan of Medzhybizh town of Khmelnytskyi region with definition of boundaries and modes of use of protected areas of monuments and historical areas. Kyiv: «Institute of Cultural Heritage» of the All-Ukrainian Council for the Protection of Cultural Heritage.
Zapadenko I., 2022a. Medzhybizh castle in the 1760th years Inventories. Current Issues in Research, Conservation and Restoration of Historic Fortifications. 17(2022), pp. 79–113. doi: 10.23939/fortifications2022.17.079
Zapadenko I., 2022b. Inventories of Medzhybizh 1752–1753 as a source for the research of Medzhybizh Castle. In: Archeology & Fortification of Ukraine, 26 November 2021, Kamianets-Podilskyi, Ukraine [online]. Kamianets-Podilskyi: Kamianets-Podilskyi State Historical Museum-Reserve. pp. 279–287.
Zapadenko, I., 2022c. Medzhybizh castle in the descriptions of the inventories of the Medzhybizh estate of the 18th century. Podilska starovyna, 8(1), 88–96.
Zapadenko I., 2022d. «Description of the manor house in Medzhybizh…» 1754: new translation, reconstruction, localization in the town. In: Khmelnychchyna: istoriia ta suchasnist, 22 September 2022, Khmelnytskyi, Ukraine [online]. Khmelnytskyi: FOP Strykhar A.M. pp. 95–104.
Zapadenko I., 2023. «Ogród włoski» na Stawnicy: przyczynek do kwestii ogrodnictwa w międzyboskim kluczu w XVIII. wieku. W: Shliakhetna Ukraina. Materialna ta dukhovna kultura, 20.09.2022, Malejowce, Ukraine. Kamieniec Podolski: Sp. z o.o. Drukarnia «Ruta». s. 69–74.
Zbiór akt grodzkich i prywatnych ułożonych wg miejscowości L-M: Miedzybóż – sądowych, majątkowych z lat 1663–1744 dotyczących dóbr Sieniawskich, Czartoryskich. 1663–1744. Sygn. 3822 IV Rjęz. Biblioteka XX Czartoryskich w Krakowie.