ARCHITEKCI ZAMKU W MIĘDZYBOŻU W OSTATNIEJ POŁOWIE XVI WIEKU JAN BĄK I KRZYSZTOF BODZAN. ŹRÓDŁA PRZECIWKO MITOM

1
ДІКЗ «Межибіж», смт Меджибіж

W artykule na podstawie rękopisu „Plac prawnych prac”, który napisano w latach 1753-1755 archiwistą rodziny Sieniawskich Szymonem Jerzym Cerenowiczem, zostaje wprowadzone do obiegu naukowego nazwisko architekta Jana Bąka, dotychczas nie wymieniane w literaturze naukowej. Wymieniony Jan Bąk, obywatel tarnopolski i architekt, przed 1569 r. miał kontrakt z właścicielem miasta Mikołajem Sieniawskim i złecenie na wykonanie prac budowlanych na zamku w Międzybożu. Jego prawdopodobnym następcą jako architektem w Międzybożu jest Christophus Bozzano z Ferrary, znany także jako “Bozzano incola Russiae”, a także jako Krzysztof Bodzan. Jednocześnie wykazano błędność innych wersji o wyimaginowanych architektach zamku w Międzybożu (Hiob Bretfus, Ambrogio Guagnini), których nazwiska pojawiają się w publikacjach naukowych i historycznych.

Aleksandrovyč, V., 2001. Architektura i urbanistyka. Ìstorìâ ukraïnsʹkoï kulʹturi. Kyïv: Naukova dumka. T. 2 Ukraïnsʹka kulʹtura XIII – peršoï polovyny XVII stolìtʹ. [in Ukrainian]

Âkymenko, N., 2003. Zamek w Międzybożu w obwodzie Chmielnickim. Kraêznavstvo v Ukraïnì: sučasnyj stan ì perspektyvy. S.166-168. [in Polish]

Białkowski, L., 1920. Podole w XVI wieku. Rysy społeczne i gospodarcze. Warszawa: Druk P. Piotrowskiego. [in Polish]

Bolʹšaâ rossijskaâ ènciklopediâ. Èlektronnaâ versiâ, 2021. Międzybóż. [online] Available at: <https://bigenc.ru/domestic_history/text/5758304> [Accessed: 12.02.2023]. . [in Russian]

Cerenowicz, Sz. J., 1753-1755. Plac prawnych prac Międzyboż w Podolu, Granów w Ukrainie, dobra jo. xięstwa ichmciów Czartoryskich wojewodów, generałów ziem ruskich y podolskich małżonków dziedziczne przez Szymona Jerzego Cerenowicza [...] delineowany roku pańskiego 1753-1755. Tom 1. Lwowska Naukowa Biblioteka im. W. Stefanyka NAN Ukrainy, Oddział Rękopisów. Zespół 5, Inwentarz 1, Jednostka 3268/I. [in Polish]

Dâčok, O., 2004. Kronikarz Aleksander Guagnin. Ukraïnsʹkyj arheografìčnyj ŝorìčnyk. 11/12 (8/9), S.299–321. . [inUkrainian]

Kolâda, Ì. i Ìvasìkìv V., 2006. Metody studiowania tematu: „Miasta ukraińskie a rozwój sztuki w XVI wieku”. (Historia Ukrainy. 8 klasa). Ìstorìâ v školì. 4, S.10–15. . [in Ukrainian]

Kołodziejczyk, D., 1994. Podole pod panowaniem tureckim: Ejalet Kamieniecki 1672-1699. Warszawa: Oficyna wydawnicza POLCZEK Polskiego Czerwonego Krzyża. [in Polish]

Krykun, М., 2011. Szymon Jerzy Cerenowicz i jego księga Płac prawnych pracPodìlʹsʹke voêvodstvo u XV-XVIII st.: Stattì ì materìaly. Lʹvìv: NTŠ, S.449-488. [in Polish]

Lopušynsʹka, Ê., 1996. Twierdza w Międzybożu. Pam'âtky Ukraïny, 3–4, S.42–47. [in Polish]

Łoziński, W., 1898. Sztuka Lwowska w XVI i XVII wieku : Architektura i rzeźba. Lwów: Księgarnia H. Altenberga. [in Polish]

Mycyk, Û., 2007. Kronika Sarmacji Europejskiej. Kyïv: Vydavnyčyj dìm “Kyêvo-Mogylânsʹka akademìâ”. [in Ukrainian]

Nestorow, R., 2009. Jan Baptysta Dessieur Architekt, inżynier czy plenipotent Adama Mikołaja Sieniawskiego? Biuletyn Historii Sztuki, 3, S.319-360. https://doi.org/10.11588/diglit.35030.30 [in Polish]

Rutynsʹkyj, M., 2007. Turystyka zamkowa na Ukrainie. Kyïv: Centr učbovoï lìteratury. [in Ukrainian]

Sąd Grodzki, Trembowla, ziemia Galicyjska, województwo Ruskie, 1533-1784. Księga wpisów umów, dekretów i sprawozdań 1570-1573. Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie. Zespół 17, Inwentarz 1, Jednostka 93. [in Polish]

Stolicki, J., 1996. Znaczenie Międzyboża w stosunkach polsko-tureckich w latach 1672-1699. Medžibìž 850 rokìv ìstorìï: Materìaly naukovo-praktyčnoï konferencìï 17 serpnâ 1996 r. S.42-44. [in Polish]

Świecki, T., 1816.  Opis starożytney Polski, T. 2.Warszawa: Druk Zawadzkiego i Węckiego. [in Polish]

Tyhyj, B., 2016. Z nowych badań etapów budowy zamku w Brzeżanach i jego dekoracji artystycznej  Naukovij vìsnik “Mežibìž”, 1. [in Polish]

Wiszniewski M., 1845. Historya literatury Polskiej, Т.7. Kraków. [in Polish]

Zapadenko, I., 2020. Architectural symbols in the attics of the Sieniawski palace in the context of the Renaissance and the Reformation and its application to the problem of dating some objects of Medzhybizh castle. Current issues in research, conservation and restoration of historic fortifications, 12, S.110-138. 

Zapadenko, I. and Leskiv, I., 2022. About the «turkish fortifications» of Medzhybizh 1672-1699 in the context of the documentary chronology of the Ottoman claims for Podillya. Current issues in research, conservation and restoration of historic fortifications, 17, S.53-62. https://doi.org/10.23939/fortifications2022.17.053