Анотація. Розроблено та обґрунтовано концепцію фінансового моніторингу як сукупності заходів, які здійснюються суб’єктами первинного і державного фінансового моніторингу у сфері превенції та протидії легалізації доходів, одержаних злочинним способом, фінансуванню тероризму, сепаратизму та розповсюдженню зброї масового знищення.
Визначено дотичність категорій “тероризм” і “фінанси” у таких площинах: грошові кошти, що виплачуються терористам за відмову від намірів вчинення насильницьких дій; негласне фінансування терористичних організацій окремими державами, недержавними фондами, злочинними угрупованнями та юридичними особами; “відмивання грошей” та їх введення в легальний обіг; створення терористичними організаціями власних структур у комерційній та кредитно-фінансовій сферах; готівкові ре-
сурси, отримані внаслідок активних злочинних операцій.
Окреслено ризики в системі запобігання проявам терористичних загроз та протидії легалізації доходів, одержаних злочинним способом. Такими платформами, зокрема, визначено: “непрозоре” фінан- сування політичних партій; організованої злочинності; значна частка питомої ваги обігу готівки; “відплив” капіталів; брак секторальної оцінки ризиків суб’єктів первинного фінансового моніторингу у сфері запобігання та протидії легалізації (відмиванню) доходів, одержаних злочинним способом.
Пріоритетними напрямами фінансових розслідувань визначено: фінансування тероризму та сепаратизму; відмивання доходів, отриманих від корупційних діянь; використання готівки у схемах легалізації доходів, одержаних злочинним способом.
Ризик фінансування тероризму та сепаратизму опосередком депозитних операцій запропоновано зарахувати до банківських ризиків.
Запропоновано доповнити Положення про організацію системи внутрішнього контролю в банках України та банківських групах, у частині визначення категорій ризику, дефініцією “комплаєнс-ризику фінансового моніторингу” – ризику притягнення до юридичної відповідальності, виникнення фінансових збитків і репутаційних втрат, що може зазнати депозитна корпорація у зв’язку з недотриманням норм чинного законодавства і правил корпоративної етики в частині виконання нею обов’язків суб’єкта первинного фінансового моніторингу.
1. Grabchuk, I. (2024). Rozvytok mizhnarodnoi ta natsionalnykh system finansovoho monitorynhu v protydii finansuvanniu teryzmu [Development of international and national financial monitoring systems in countering terrorist financing] (Doctoral dissertation). Zhytomyr Polytechnic State University. Retrieved from: https://news.ztu.edu.ua/2024/04/iryna-grabchuk-uspishno-zahystyla-dysert....
2. Kantsir, V. S., Kantsir, I. A., Vovchak, O. D. (2019). Finansovyi monitorynh yak ekonomiko-pravovyi metod protydii teryzmu [Financial monitoring as an economic and legal method of countering terrorism]. Finansovo-kredytna diialnist: Problemy teorii ta praktyky, 2(29), 339–347. DOI: 10.18371/fcaptp.v2i29.171887
3. United Nations Security Council. (2001). Resolution 1373. United Nations Security Council. Retrieved from: https://digitallibrary.un.org/record/449020?ln=en&v=pdf
4. International Convention for the Suppression of the Financing of Terrorism. (2002). Ratified by the Law of Ukraine No. 149-IV. Retrieved from: http://zakon.rada.gov.ua/laws/show/995_518
5. Criminal Code of Ukraine. (2001). Law of Ukraine No. 2341-III. Retrieved from: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/2341-14
6. Criminal Procedure Code of Ukraine. (2012). Law of Ukraine. Retrieved from: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/4651-17#Text
7. Dermisi, S. (2008). Is terrorism eroding agglomeration economies in central business districts? Lessons from the office real estate market in downtown Chicago. Journal of Urban Economics, 64(2), 451–463.
8. Loshytskyi, M. V., Budnyk, A. S. (2014). Ukrainskyi fenomen protsesu otrymannia nepravomirnoi vyhody shliakhom vidmyvannia hroshovykh koshtiv ta finansuvannia teryzmu [The Ukrainian phenomenon of obtaining illegal benefits through money laundering and terrorist financing]. Naukovyi visnyk Mizhnarodnoho humanitarnoho universytetu: Yurysprudentsiia, 12(1), 82–85.
9. Cabinet of Ministers of Ukraine. (2015). Strategy for the development of the system for preventing and countering the legalization (laundering) of proceeds from crime, terrorist financing, and financing the proliferation of weapons of mass destruction until 2020. Retrieved from: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1407-2015-%D1%80#Text
10. Law of Ukraine No. 1702-VII. (2014). On prevention and counteraction to legalization (laundering) of proceeds from crime, terrorist financing and financing the proliferation of weapons of mass destruction. Retrieved from: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/361-20#Text
11. Law of Ukraine No. 2698-VI. (2010). On the ratification of the Council of Europe Convention on Laundering, Search, Seizure and Confiscation of the Proceeds from Crime and on the Financing of Terrorism. Retrieved from: http://zakon.rada.gov.ua/laws/show/2698-17
12. National Bank of Ukraine. (2020). Regulation on financial monitoring by banks (Resolution No. 65). Retrieved from: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/v0065500-20#Text
13. Vnukova, N. M. (2018). Upravlinnia ryzykamy finansovykh ustanov u sferi finansovoho monitorynhu [Risk management of financial institutions in the field of financial monitoring]. Naukovi zapysky Natsionalnoho universytetu “Ostroh Academy”: Ekonomika, 8(36), 64–68. DOI: 10.18371/fcaptp.v2i29.171887
14. National Bank of Ukraine. (2019). Regulation on the organization of the internal control system in banks and banking groups (Resolution No. 88). Retrieved from: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/v0088500-19#Text
15. European Parliament and Council of the European Union. (2018). Directive (EU) 2018/843 on the prevention of the use of the financial system for the purposes of money laundering or terrorist financing. Retrieved from: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/984_010-18#Text